ادبیات دینی باید در خدمت پیام دین باشد

به گزارش خبرگزاری مهر، نشست «بررسی ادبیات دینی کودک و نوجوان» در صد و یازدهمین نشست عصرانه داستان نویسان رضوی در فروشگاه مرکزی انتشارات به‌نشر برگزار شد.

این نشست به دبیری سیدعلیرضا مهرداد و با حضور علی باباجانی نویسنده و دبیر جشنواره «کتاب سلام»، سید احمد میرزاده شاعر و منتقد ادبی و جمعی از نویسندگان نوقلم حوزه کودک و نوجوان برگزار شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

سیداحمد میرزاده، از شاعران و نویسندگان فعال در حوزه کودک و نوجوان در این نشست گفت: یکی از چالش‌هایی که حوزه ادبیات کودک و نوجوان همیشه با آن مواجه بوده، بحران مخاطب شناسی است. یک بُعد از مفهوم کودکی، مفهوم روانشناسی است. براساس نظریه مراحل رشد شناختی پیاژه، همان‌گونه که رشد بدنی فرد توأم با یک سری دگرگونی‌های منظم و متوالی است، رشد روانی فرد نیز همان مراحل و دوره‌ها را طی می‌کند. در نظرات پیاژه یک مسئله مهم بود و آن ترتیب و تطبیق سنی است که نمی‌توان آن را ملاک ارزیابی آثار حوزه کودک و نوجوان قرار داد. ما در حوزه تعلیم و تربیت و روانشناسی کودک همچنان گرفتار مشکلات گوناگون هستیم.

میرزاده با تاکید بر اینکه ما ادبیاتی به معنی واقعی کلمه برای کودک نداریم؛ بلکه ما گونه‌های مختلفی کودکی داریم و این یک مفهوم شناوری است، افزود: سال‌ها نگاه این بوده که هدف از ادبیات کودک و نوجوان، تعلیم و تربیت است. نگاه تعلیم و تربیتی در ادبیات، کودک را به رسمیت نمی‌شناسد بلکه آینده کودک را به رسمیت می‌شناسد و هر کاری می‌کند برای بزرگسالی آن کودک است. اشعار سعدی و تمام آثار اخلاقی ما پر از این نگاه است. بر این اساس برخی می‌گویند ادبیات کودک و نوجوان، جوان نیست و سابقه هزار ساله دارد؛ اما اینگونه نیست. از برخی جنبه‌ها می‌توان گفت آثاری داشته‌ایم که کودک محور بوده است. نگاه جامعه شناسی به مقوله کودک بحث دیگری است و در آن ملاک را سن پذیرش مسئولیت اجتماعی می‌گذارند. در این نگاه برخی فرصت نمی‌کنند که حتی کودکی داشته باشند و به یک باره از خردسالی به بزرگسالی می‌رسند.

لزوم ارتباط نویسندگان مذهبی با کودکان و نوجوانان

این منتقد ادبی، مسئله عمده و مهم در ادبیات کودک و نوجوان را نبود معیار مشخص برای این حوزه عنوان کرد و افزود: برای کودکی یک مفهوم تصویر شده یا مورد توافق از آن وجود ندارد. به طور مثال هنگامی آرایه‌های بلاغی را بررسی می‌کنیم در شعر بزرگسال بیش از هزار سال در شعر عربی و فارسی آرایه‌های بلاغی داریم که در ادبیات کودک کاربرد ندارد. اگر چه در برخی موارد کلام را زیبا می‌کند.

وی افزود: یکی از نکات مهم در حوزه ادبیات کودک و نوجوان این است که نویسندگان ارتباطی با مخاطب که همان کودک است ندارد و یا با واسطه با کودک در ارتباط هستند. در ادبیات کودک ما همیشه با واسطه‌ها سر و کار داریم. یعنی عده‌ای در این مسیر از جمله کتابفروش، ناشر، والدین و… مداخله می‌کنند که در برخی موارد حتی این مداخله در خوانش متن هم وجود دارد. در این حالت نویسنده تلاش می‌کند واسطه‌ها را راضی کند و به دنبال کسب رضایت از ناشر، کتابفروش و والدین و… است. در این میان، کودک که مخاطب اصلی است نادیده گرفته می‌شود. همچنین معیارهای از پیش تعیین‌شده در داستان‌نویسی و شعر قابل استفاده در ادبیات کودک نیست و باید آن‌ها را با سن این مخاطبان همسان‌سازی کرد.

چالش‌های نگارش حوزه ادبیات دینی

میرزاده گفت: مسئله اصلی در حوزه ادبیات کودک و نوجوان، این مفهوم است که در بیشتر موارد مسائل سلیقه‌ای در آن دخیل می‌شود. وقتی از ادبیات دینی کودک و نوجوان سخن می‌گوئیم تمامی مشکلات موجود حوزه ادبیات کودک و نوجوان نیز به آن افزوده می‌شود.چالش‌ها در حوزه ادبیات دینی بسیار زیاد است. باید مشخص شود که اینکه مفهوم ادبیات دینی چیست و چه کارکردهایی دارد؟ مرزبندی تخیل و واقعیت در داستان دینی چگونه انجام شود.

وی با اشاره به اینکه ترکیب ادبیات دینی یک ترکیب پارادوکسی است، افزود: مرزهای بین خلاقیت دینی، نوآوری ادبی و حرکت کردن در عرصه اصول ثابت و پابرجا که عرصه اصول دینی است کار دشواری است. ادبیات دینی باید در خدمت پیام دین باشد.

نویسنده و فعال حوزه کودک و نوجوان با اشاره به چند نمونه از دشواری‌های موجود در عرصه نگارش آثار ادبی دینی گفت: نویسنده هنگامی که بخواهد در زمینه اهل بیت (ع) داستانی بنویسد، نیاز به جزئیات دارد که در متون و منابع ما عمدتاً این کلیات است که پیدا می‌شود و نویسنده ناچار است به تخیل پناه ببرد و پناه بردن به تخیل ممکن است مشکلاتی را به وجود آورد.

میرزاده افزود: یک تعریف دیگر از ادبیات دینی هم وجود دارد این نوع از ادبیات، ظاهر دینی دارد؛ ولی باطن و هدف دینی ندارد. گاهی مشاهده می‌شود در یک اثر از عناصر دینی تنها نام معصومان و پیامبران استفاده شده ولی آن اثر باطن دینی ندارد. در این حوزه برخی آثار دغدغه مندانه تولید شده که محتوای هنری و ادبی ندارند و از سوی دیگر برخی آثار هنری و ادبی خوبی نگارش شدند که محتوای مناسبی ندارند. ادبیات اگر بخواهد ادبیات باشد نیازمند تخیل، هنر و… است و اگر بخواهد به خدمت ارزش‌های دینی درآید و در عین حال تمام جذابیت‌های هنری و ادبی را داشته باشد، کمتر مصداقی در عالم واقع می‌توان برایش یافت. از این رو ادبیات دینی برای رسیدن به هدفی که دین دارد با چالش‌های زیاد رو به رو است.

وی گفت: متأسفانه تقاضای زیاد بازار، حمایت‌های نهادهای مختلف، موجب تولید و عرضه آثار شبه ادبی ضعیفی شده است که در این صورت اگر تولید انبوه آثار نداشته باشیم خیلی بهتر است. نویسندگانی که در این حوزه وارد می‌شوند مسئولیت بسیار سنگینی را برعهده می‌گیرند و باید دقت داشته باشند و هر چیزی را در داستان یا رمان به ائمه نسبت ندهند.

نگارش داستان‌های مذهبی مستلزم مطالعه فراوان و استناد به منابع معتبر است

علی باباجانی نویسنده و دبیر چهاردهمین دوره جشنواره «کتاب سلام» گفت: ملاک تعیین گروه سنی خردسال، کودک و نوجوان و جوان در کانون پرورش فکری کودکان، ناشران و مطبوعات متفاوت است وقتی از سن و گروه سنی در یک اثر نام می‌بریم منظور یک عدد تقریبی است.

وی افزود: در سال جاری چهاردهمین دوره جشنواره «کتاب سلام» با چندین سال وقفه در حال برگزاری است و در بخش معارف با حضور کارشناسان برجسته ادبی و دینی آثار تولید شده کودک و نوجوان که رویکرد معارفی دارند مورد بررسی قرار می‌گیرد.

باباجانی گفت: نویسندگان ادبیات کودک دو گروه هستند برخی تجربه‌های کودکی خود را می‌نویسند و برخی با کودک بیرون ارتباط دارند نویسنده‌ای در این میان موفق است که با کودک درون خودش و هم با کودک بیرون در ارتباط باشد و بسنجد آیا نگارش تجربه‌هایی که کسب کرده برای کودک امروز مناسب هست یا نه. نگارش داستان‌های مذهبی مستلزم مطالعه فراوان، استناد به منابع معتبر و رعایت عناصر داستانی است. اگر اثری در مورد احادیث ائمه معصومین (ع) نوشته می‌شود باید متناسب با گروه سنی کودک باشد.

کد خبر 5960342 فاطمه میرزا جعفری

منبع: مهر

کلیدواژه: سید احمد میرزاده داستان نویسی انتشارات به نشر نقد کتاب ادبیات کودک و نوجوان کتاب و کتابخوانی معرفی کتاب انتشارات سوره مهر سازمان اسناد و کتابخانه ملی شهدای مدافع حرم نقد کتاب کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نهاد کتابخانه های عمومی کشور رونمایی کتاب شورای فرهنگ عمومی دفاع مقدس فرهنگسرای رسانه مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس حوزه ادبیات کودک و نوجوان حوزه کودک و نوجوان ادبیات کودک ادبیات دینی چالش ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۲۴۷۴۲۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

افزایش ظرفیت تولید کاغذ تحریر/ ناشران و مخاطبان کودک و نوجوان حمایت می‌شوند

جلسه شورای سیاست گذاری سی و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب در محل برگزاری این نمایشگاه با حضور محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد.

 وزیر فرهنگ در این جلسه ضمن تشکر از دست‌اندرکاران برگزاری نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، گفت: انشاالله اصحاب فرهنگ و ادب دوره کم نظیری به لحاظ آمار، کمیت و کیفیت را تجربه خواهند کرد.

وی افزود: خوشحال هستیم بخش مهمی از کار در اختیار تشکل‌های صنفی و فعالان با سابقه این حوزه قرار گرفته است؛ این کار متعلق به جریان فرهنگ و ادب کشور است و وظیفه ما حمایت از این فرایند است.

تقریبا روزی در وزارت فرهنگ نداریم که رویدادی را در حال برگزاری نداشته باشیم

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: ایران به لحاظ حوزه فرهنگی قابل مقایسه با بسیاری از کشور‌های دنیا نیست؛ تقریبا روزی در وزارت فرهنگ نداریم که رویدادی را در حال برگزاری نداشته باشیم و جشنواره‌های مختلف محلی استانی ملی و منطقه‌ای رخ می‌دهد.

وزیر فرهنگ با بیان اینکه نمایشگاه بین المللی کتاب تهران صحنه پرشوری از دوره رونق و شکوفایی حوزه فرهنگی کشور خواهد بود، گفت: در طول یکسال اخیر (از نمایشگاه قبلی تا الان) تلاش کردیم بخش مهمی از نیاز‌ها را مورد توجه قرار دهیم و به همه ضعف‌ها اذعان می‌کنم، اما در عین حال دوستانمان تلاش کردند وضعیت را به شکلی قابل اتکا و افتخار درآورند.

ظرفیت تولید کاغذ تحریر را به بیش از صد و ۳۰ هزار تن خواهیم رساند

وی با اشاره به تولید کاغذ در کشور افزود: در حوزه تولید کاغذ جشن خود کفایی کاغذ کتب درسی را داشتیم و در آستانه تکمیل کارخانه پیشرفته در حوزه کاغذ هستیم که در ماه‌های آینده به بهره‌برداری خواهد رسید و ظرفیت تولید کاغذ تحریر را به بیش از صد و ۳۰ هزار تن خواهیم رساند.

حوزه کودک و نوجوان برای ما کلیدی است

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: حوزه کودک و نوجوان برای ما کلیدی است و بر همین اساس آماده حمایت جدی از ناشران و مخاطبان کودک و نوجوان هستیم و انشاالله این کار را ادامه خواهیم داد.

اسماعیلی ادامه داد: ترجمه آثار فاخر فارسی به زبان‌های خارجی با استفاده از کسانی که به زبان اصلی تسلط دارند مورد تاکید رهبری قرار گرفته بود که برنامه ویژه‌ای برای این مهم تدارک دیده شده است.

امسال تلاش کردیم فضای حمایتی را افزایش دهیم

وزیر فرهنگ گفت: امسال تلاش کردیم فضای حمایتی را افزایش دهیم؛ منتظر هستیم تامین اعتبار لازم صورت گیرد تا حمایت‌ها علاوه بر اعضای هیات علمی، طلاب و دانشجویان به سایر بخش‌های جامعه از جمله دانش آموزان دوره دوم دبیرستان نیز داده شود.

وی افزود: انشاالله امسال عدد قابل توجهی را به این کار اختصاص می‌دهیم و حمایت جدی اتفاق می‌افتد، دولت و مجلس کار بسیار مهمی را انجام دادند و برای اولین بار تبصره ۱۳ در حال عملی شدن است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: دکتر احمدوند برای روز‌های نمایشگاه تمهید کنند تا با صنوف مختلف جلسه داشته باشیم تا محلی برای حل مشکلات باشد.

شبکه کتاب فروشی‌ها باید گسترش یابد

وزیر فرهنگ گفت: شبکه کتاب فروشی‌ها باید گسترش یابد. با وزیر صمت صحبت کردم و آقای علی آبادی تعدادی از شرکت‌های خودروسازی را مکلف کردند تا برای بهبود در امر کتابفروشی‌های سیار در این حوزه وارد شوند.

اسماعیلی در عین حال تصریح کرد: اعضای ستاد برای اصحاب کتاب، فرهنگ، ادب هر نوع گشایشی را که لازم باشد پیشنهاد دهند و ما نیز تلاش می‌کنیم بخش عمده آن را انجام دهیم.

باید حال فرهنگی مردم را تغییر دهیم

وزیر فرهنگ گفت: تقدیر از پیشکسوتان در برنامه امسال پیش بینی شده است؛ نمایشگاه کتاب صرفا نباید برای فروش کتاب استفاده شود بلکه باید حال فرهنگی مردم را تغییر دهیم.

تحقق عدالت فرهنگی با همزمان بودن نمایشگاه حضوری و مجازی کتاب ملموس می‌شود

وی افزود: برخی مطرح کردند نمایشگاه کتاب مجازی و حضوری در زمان‌های مختلف برگزار شود، اما تحقق عدالت فرهنگی با همزمان بودن نمایشگاه حضوری و مجازی کتاب ملموس می‌شد.

نقش تبلیغات در رسانه‌ها برای ایجاد شور و نشاط فرهنگی میان مردم

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با تاکید بر مهم بودن تبلیغات در رسانه‌ها و سطح شهر گفت: مردم باید احساس شور و نشاط فرهنگی کنند.

وزیر فرهنگ با بیان اینکه مردم ایران در مورد نمایشگاه کتاب خاطره بسیار مثبت و متعالی دارند، گفت: به مسائلی از قبیل حمل و نقل و مشکلات اینچنینی باید پرداخته شود.

وی افزود: هر سه نظر سنجی در مورد عملیات وعده صادق نشان دهنده احساس غرور مردم از این اتفاق بود، چه کسی فکر می‌کند در بالاترین سطح برخورد نظامی اینگونه غرور ایجاد کند؟ بازار‌های اقتصادی در حال رسیدن به ثبات هستند و دولت هم با اهتمام در صحنه قرار دارد.

نمایشگاه کتاب باید توانمندی حوزه فرهنگی برای حل مسائل را نشان دهد

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: نمایشگاه سال گذشته الگویی در مدیریت فرهنگی مسأله پوشش بود. امسال نمایشگاه باید توانمندی حوزه فرهنگی برای حل مسائل پیش رو را نشان دهد.

وی ضمن اشاره به قدردانی رهبر انقلاب در مورد اقدامات انجام شده در نمایشگاه بین‌المللی کتاب پارسال، افزود: سال گذشته استقبال میلیونی مخاطبان را بدون کمترین حاشیه‌ای داشتیم. دشمن می‌خواهد مردم را در مقابل هم قرار دهد ولی بنا داریم در این فضا با روحیه جهادی و استفاده از ابزار‌های اقناعی، تبلیغی و گفتگو محور فضای مطلوبی را برای حوزه مسائل فرهنگی ایجاد کنیم و نسبت به این مسأله خیلی امیدوار هستیم.

نظرسنجی‌ها از مراجعان به نمایشگاه به‌صورت روزانه باشد

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با تاکید براینکه برای مسأله فلسطین حتما باید رویداد تعریف کرد، گفت: نظر سنجی‌ها از مراجعان به نمایشگاه اگر روزانه صورت گیرد مفیدتر است این رویکرد باعث می‌شود نواقص روز اول در روز سوم نباشد و فضای پذیرش انتقاد را باز کند.

وزیر فرهنگ با بیان اینکه در جشنواره‌های گذشته مسابقه نقد جشنواره‌ها را برگزار کردیم و به کسانی که دقیقتر اشکالات را بگویند جایزه می‌دهیم، گفت: آمادگی داریم جلسه کارگروه نشر و کاغذ با حضور معاون اول رئیس جمهور را اینجا برگزار کنیم.

گفتنی است، گزارش آخرین وضعیت آماده سازی نمایشگاه از جمله موارد مطرح شده توسط اعضا در این جلسه بود.

باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری ادبیات